Tekstil, insanın kendisini soğuktan, sıcak gibi doğal etkenlerden koruma gereksinimi ile sürekli olarak değişmiş ve gelişmiştir. Bu gelişimin ulaştığı son nokta ise teknik tekstillerdir. Teknik tekstil, günlük yaşamda pek bilinmemesine ve bir çağrışım yapmamasına rağmen, teknik tekstil ürünleri evden otomobile, giyimden tarıma, karayolundan hastanelere kadar günlük hayatımızın çeşitli alanlarda yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. Teknik tekstil sektörü, pazar değeri olarak önemli boyutlara ulaşmış ve tekstil sektörünün geleneksel tekstil ve hazır giyim sektörleri içerisindeki yüzde 30’lara yükselmiştir.
Teknik tekstiller, geleneksel tekstil ve hazır giyim sektörlerinin aksine sürekli olarak güçlü bir şekilde büyüyor ve Türkiye dahil çoğu ülkede ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yoğun çalışmalar yürütülüyor. Bu çalışmalar sonucunda endüstride, uzay sanayisinde, askeri alanda, denizcilikte, tıpta, inşaat sektöründe ve yüksek teknoloji uygulamalarında kullanılan fonksiyonellik gerektiren alanlarda kullanılmaya başlandı.
Katma Değeri Yüksek Ürünler
Teknik tekstiller en az konvansiyonel tekstiller kadar eskidir. Teknik tekstillerin üretiminin başlangıcı olarak gemiler için yelken bezlerinin üretilmesi kabul edilmektedir. 1939 yılında ilk sentetik lifin kullanılmasından sonra, teknik tekstillerin üretiminde ve uygulama alanlarında büyük çapta artma olmuştur. Özellikle dayanıklılığı ve performansı yüksek sentetik elyafların kullanıma elverişliliği ile teknik tekstil pazarı zenginleşmiş ve bu elyafların teknik tekstillerin üretiminde kullanılan toplam elyafların içindeki oranı yüzde 30’a ulaşmıştır.
Günümüzde üretilen katma değeri yüksek teknik tekstil ürünleri, diğer birçok alanda olduğu gibi askeri ve uzay sanayisindeki Ar-Ge çalışmalarının sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu ürünlere yönelik teknolojiler belli bir süre kullanıldıktan sonra özel sektöre devredilerek kullanımı yaygınlaşmakta ve özel sektör desteklenmektedir.
Türkiye’de Teknik Tekstiller
Tekstil sektörü ülkemizin geleneksel sanayi kollarından olup sanayi ve ihracatta başarı öyküsünün başat aktörlerinden birisidir. Türkiye tekstil ve hazır giyim sektörü bir bütün olarak bugün en fazla dış ticaret fazlası veren birinci sektördür. Buna ek olarak oluşturduğu istihdam ile işsizliğin azalmasına ve toplumun refahına çok ciddi düzeyde katkıları mevcuttur. Türk tekstil sektörü, ürün kalitesi, moda ve trendleri belirleme gücüne sahip tasarımları ve yüksek teknolojisi itibarıyla dünyada çok özel bir yere sahiptir. GSYH içindeki payı ve yerli girdi kullanımı gibi parametrelerde ülkemizde ilk sırada olan sektör küresel pazarlarda da var oluşumuzun temelini oluşturuyor.
Türkiye’de 200’den fazla firma teknik tekstil ve dokusuz yüzeyler üretmektedir. Aralarında büyük ölçekli ve uluslararası nitelikli firmalar bulunmakla birlikte, bu üreticilerin bir kısmı da küçük ve orta ölçekli firmalardır. Büyük ölçekli Türk dokusuz yüzey ve teknik tekstil üretici firmaların çoğu EDANA (European Disposables and Nonwovens Association) üyesidir.
Teknik tekstil üretiminin en fazla olduğu şehirler Denizli, İstanbul, Bursa, Gaziantep, Kocaeli ve Tekirdağ’dır. Teknik tekstil üreten firmalar dokusuz yüzeyler, özel keçeler, filtreler, otomobil ve ambalaj sanayi için ürünler, askeri giysiler ve donanımlar, tıbbi ürünler, kurşun geçirmez veya ısıya karşı koruyucu giysiler, bakımı kolay ve ütü istemeyen kumaşlar ve giysiler, nanoteknoloji ürünü kumaşlar ve giysiler, çok fonksiyonlu kumaşlar, bakteri ve sivrisinekten koruyucu ürünler gibi çeşitli üretim alanlarına yönelmişlerdir.
Türkiye’de en fazla üretilen teknik tekstil altgrupları ise otomotiv tekstilleri, temizlik, kozmetik, hijyen sektörlerinde kullanılan tekstiller ve ambalaj tekstilleridir. Türkiye’nin teknik tekstil alanında başlıca ihracat ürünleri ise big bags, kord kumaşlar, teknik kumaşlar, dokusuz yüzeyler, emniyet kemerleri, ve hava yastıklarıdır. Türkiye, ürettiği teknik tekstilleri, başta Almanya olmak üzere Avrupa Birliğinde Fransa, İtalya, İngiltere’ye, Asya’da Güney Kore birinci sırada olmak üzere Çin, Rusya, Hindistan’a ihraç ediliyor.
Ar-Ge’ye Önem Verilmeli
Önceleri sadece insanları örtme ve süslemede kullanılan tekstil ürünleri, sonraları teknik tekstil adı altında çok fonksiyonlu ve yüksek performanslı ürünlerle tarımda inşaata, ulaşım sektöründen savunma ve sağlık amaçlı kullanıma kadar geniş bir alana yayılmıştır. Önümüzdeki yıllarda teknik tekstillerin kullanım alanlarının ve insan yaşamındaki öneminin daha da artması beklenmektedir.
Günümüzde tekstil sektörünün öncelikli hedefi, katma değeri yüksek, kaliteli, özgün ve özel mamüller üretip uygun fiyatlarla pazara sürmektir. Bunun başarılabilmesi için katma değeri yüksek, yenilikçi, rekabetçi ve akıllı teknik tekstil ürünlerini geliştirilmesine yönelik Ar-Ge çalışmalarına büyük önem verilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de tekstil ve konfeksiyon sektörü; ülkemiz kayıtlı istihdamının yüzde 11’ini, kayıtlı GSMH’nin yaklaşık yüzde 10’unu ve ülkemiz ihracatının da yüzde 38’ini gerçekleştirmektedir. Ülke ekonomisindeki bu önemli rolüne rağmen, ne yazık ki Türkiye’de tekstil ve konfeksiyon sektörünün, toplam Ar-Ge harcamalarından aldığı pay sadece yüzde 1,5’tir. GSMH’dan Ar-Ge çalışmalarına ayrılan payın yüzde 1 den düşük olduğu düşünülürse, teknik tekstiller konusunda yapılan Ar-Ge çalışmalarının yetersizliği ortadadır.
